Door Hans Sanders (maart 2021; aangevuld 11 maart 2021)
Jan Kruitbosch (1933) speelde bijna zijn hele voetballoopbaan bij de SV Gouda aan de Nieuwe Vaart. Na twee landskampioenschappen bij de amateurs (1959 en 1960) en na vijf officiele interlands met het Nederlands Amateur elftal, werd hij in 1960 gevraagd door Scheveningen Holland Sport (SHS) om hun semi-prof gelederen in de 1e divisie te komen versterken. Hij speelde daar 3 seizoenen.
Zijn vader Bernard Kruitbosch startte in de binnenstad van Gouda in 1930 een reparatiebedrijf en handel in jute zakken. In 1944 trad zijn zoon Ben toe en Jan in 1948, nog maar 15 jaren jong. Begin jaren vijftig verhuisde het bedrijf naar het Jaagpad omdat men meer ruimte nodig had, zeker voor het meer en meer verwerken van oud papier en metalen. Tot op heden is het bedrijf daar gevestigd.
In Jan’s jeugd kon je pas officieel gaan voetballen op je 12e. Dat was voor Jan dus net na de 2e wereldoorlog. Hij doorliep de jeugd van Gouda, in die tijd spelend in teams met letters A t/m E. Zo werd Jan in het seizoen 1948-1949 kampioen met Gouda C (zie foto). Hij groeide onderwijl op in een gezin met vier broers en een zus, waarvan er drie ook lid werden van de V&AV Gouda.
Jan Kruitbosch kwam naar eigen zeggen al op zijn 17e bij het eerste van Gouda. Dat moet dan rond 1950 geweest zijn. Op de weinige foto’s van Gouda 1 uit die tijd is hij nog niet terug te vinden, maar dat wil niet zeggen dat hij niet bij de selectie zat en niet af en toe in het eerste meespeelde. Het aantal wisselspelers was in die tijd ook nog zeer beperkt en vervanging kon alleen bij een blessure.
In 1950 degradeerde Gouda uit de tweede klas om een jaar later, zoals al vaker gebeurd was, weer terug te keren na de titel behaald te hebben in 3A. Gouda handhaafde zich daarna, vaak met moeite, in de tweede klas, tot in het seizoen 1955-1956 het betaalde voetbal in Nederland eindelijk zijn intrede deed. Gouda zag toen af van toetreding en werd daarom ingedeeld in de hoogste klasse van het amateur voetbal, in de eerste klasse B, gevuld met teams uit Zuid- en Noord-Holland. Tot en met het seizoen 1957-1958 handhaafde Gouda zich onderin de middenmoot, maar de grote doorbraak kwam in het seizoen 1958-1959.
Met de van profclub Blauw-Wit teruggekeerde Piet Frederiks in de gelederen draaide Gouda een veel beter seizoen. Gouda en De Spartaan uit Amsterdam (inmiddels opgeheven) eindigden gelijk bovenaan. Alhoewel Gouda een veel beter doelsaldo had (met slechts 13 goals tegen in 22 wedstrijden), werd er in die tijd bij een gelijke eindstand altijd een beslissingswedstrijd gespeeld. Die eindigde op het oude VUC-terrein in 0-0 en dat betekende een herhaling en dan moest er een beslissing vallen.
Jan schiet Gouda mede naar het Afdelingskampioenschap
Zijn beste voetbalherinnering heeft Jan Kruitbosch aan die tweede wedstrijd, op 24 mei 1959 gespeeld op het VUC-terrein. Jan speelde meestal linksachter of voorstopper, maar als de nood aan de man kwam trok hij vaak naar voren. Zo ging hij in de tweede helft bij de stand 0-1 naar voren en wist de winnende treffers te scoren. “Ik zie soms in mijn slaap die eerste bal er nog steeds in gaan. Deze wedstrijd is me zo bij gebleven, omdat dit de wedstrijd van de doorbraak was. Zonder deze winst had Gouda niet kunnen spelen om het landskampioenschap en hadden we waarschijnlijk geen landstitels kunnen halen. Dit was goed voor het vertrouwen, het team wist nu dat het goed was en zo kon een tweede landstitel volgen.”
“Oorlog” in de kleedkamer
In het AD van 21 maart 2013 komt Jan in een stuk van Pieter van der Laan onder de titel “Oorlog in de kleedkamer” nog eens preciezer terug op deze wedstrijd. “Tot op de dag van vandaag heb ik niet over de knetterende ruzie tussen de spelers en trainer Heijster gesproken. ‘Kruitbosch was zelf één van de aanstichters van de coup in de rust. “Arie de Vries maakte in de 12e minuut hands op de doellijn en De Spartaan kwam uit de daarop volgende strafschop op 0-1. Het liep bij ons voor geen meter. Voorin raakten we steeds simpel de bal kwijt en ik kreeg (als linksback) al snel de neiging om mee naar voren te trekken. “(…) In de rust: “Ik werd steeds onrustiger en zei tegen De Gruijl: “Fred , ik ga straks mee naar voren en ga scoren. Ik voel het.” De trainer wilde niets forceren en wachten tot later in de tweede helft. Kruitbosch was het daar niet mee eens en in de kleedkamer ontplofte de spreekwoordelijk bom. “Sodemieter op man, dan is het te laat” zei ik opnieuw. “Ik kreeg direct steun van Fred de Gruijl en Arie van Schaik.. (…) Het werd bijna slaande ruzie in de kleedkamer, maar voordat het verder escaleerde ben ik naar buiten gelopen. De rest volgde meteen. Heijster was verbijsterd.”
Wat zich daarna voltrok kan zo in een jongensboek. Jan Kruitbosch kreeg na 10 minuten inderdaad de bal voor zijn pantoffel en schoot de knikker linea recta in de bovenhoek. “Ik zie die bal nog wel eens voor me. Gek hé. Gouda was in de aanval. Er kwam een voorzet van rechts en iedereen ging de lucht in. De weggekopte bal stuiterde als in een film op me af. Niet te hoog en niet te hard. Pop-pop-pop; het perfecte tempo voor een verwoestende uithaal vanaf de rand van het strafschopgebied. Ik denk niet dat de keeper ‘m gezien heeft. Ik wist op dat moment dat Gouda zou gaan winnen”. Kruitbosch voorspelde niet alleen de gelijkmaker, maar tekende persoonlijk ook het winnende doelpunt aan. Weggestuurd door teamgenoot Piet Frederiks dook de verdediger in zijn eentje op voor de doelman van De Spartaan. “Ik was geen technicus en zeker niet van plan langs de keeper te glippen. Ik schoot gewoon vanaf 15 meter en opnieuw raak: 2-1. Die voorsprong hielden we makkelijk vast tot het eindsignaal, maar daarmee was het nog niet gebeurd.”
Na feestvieren toch weer spelen
Gouda vierde de winst al, maar dat feestje moest abrupt afgebroken worden wegens een officieel protest van De Spartaan over vermeend buitenspel bij de tweede goal van Jan. “De scheidsrechter meende dat hij – in afwachting van een KNVB-besluit – genoodzaakt was om de wedstrijd vanaf 1-1 over te spelen. we moesten weer het veld op. Gelukkig maakte Piet Frederiks alsnog een eind aan de strijd door de derde goal voor zijn rekening te nemen.” Als eindstand kwam echter direct na de wedstrijd toch 2-1 voor Gouda in de boeken en aangezien een beslissingswedstrijd ervoor is een winnaar aan te wijzen maakt 2-1 of 3-1 dan ook niet uit. De mogelijkheid tot protest tegen de uitslag is reeds lang afgeschaft.
Zo deed Jan volop mee aan de twee succes seizoenen van Gouda 1. Eerst werd Gouda in 1959 niet zonder veine landskampioen bij de amateurs. De drie afdelingskampioenen (verder SC Irene en ESCA) speelden een uit- en thuiswedstrijd tegen elkaar en Gouda werd nipt de sterkste door zelf 5 punten uit 4 te halen en al uitgespeeld de concurrent de laatste wedstrijd te zien verliezen.
In het seizoen 1959 -1960 ging Gouda op herhaling, na in de laatste wedstrijd op de valreep met 2-1 van SVW gewonnen te hebben en zo de titel toch nog met 4 punten voorsprong binnen te halen. Wederom kon Gouda met de twee andere afdelingskampioenen (Wilhelmina ’08 en Quick Nijmegen) strijden om de landstitel. Ondanks een 1-0 nederlaag in Weert in de eerste wedstrijd, werd Gouda toch kampioen, want won de volgende drie wedstrijden. In de 5-2 thuiszege op Quick scoorde Jan het laatste doelpunt. Met 6 uit 4 werd Gouda nu op eigen kracht kampioen en had Jan na de laatste wedstrijd op tweede pinksterdag op het veld van Vitesse tegen Quick (1-2 winst voor 9000 toeschouwers) voorlopig zijn laatste wedstrijd voor Gouda gespeeld.
Het Nederlands Amateurelftal
Uiteraard viel het Gouda-team ook op bij de keuzeheren van het Nederlands Amateur Elftal, een team dat vooral in het leven geroepen was om te trachten deelname aan de Olympische spelen te bereiken en dat kon toen alleen nog met oprechte amateurs. Het is het Nederlands team alleen nooit gelukt. Toen ook profsporters tot de Olympische spelen toegelaten werden, was het nut van het Amateurelftal verdwenen en werd het in 2006 opgeheven. In 2007 was er ter afscheid nog een reunie bij DHC in Delft waar Jan Kruitbosch een boek uit handen van eenmalig international Bram Peper ontving, met als titel “Amateurs in Oranje; 50 jaar Nederlands Amateurelftal” , waarin een heel hoofdstuk aan hem geweid is (pagina’s 54 en 55).
Rond dezelfde periode speelden zijn teamgenoten bij Gouda, Piet Frederiks en Arie de Vries, ieder één interland en keeper en latere trainer/voorzitter Jan Kutterink (later Kuyterink) speelde er twee. Diezelfde Kutterink werd later zijn teamgenoot bij SHS. Ook latere Gouda-speler en voorzitter Bobby Westra speelde 1 interland in zijn Ajaxtijd..
Na het behalen van de landstitel in 1959, speelde Jan 5 amateur interlands, tot hij prof werd, te weten:
- 14 oktober 1959: Nederland-Ierland 0-0 (Den Haag)
- 3 november 1959: Nederland-Zwitserland 1-1 (vr.sch., Enschede)
- 2 april 1960: Nederland-Engeland 1-5 (Zwolle)
- 13 april 1960: Engeland-Nederland 2-2 (Londen)
- 20 april 1960: Ierland Nederland 6-3 (Dublin; foto onder)
Duidelijk zal zijn dat Nederland met 2 punten uit 4 wedstrijden de Olympische spelen niet gehaald heeft.
De beste herinnering blijft voor Kruitbosch de uitwedstrijd tegen de Engelsen. De reis op zich was al een belevenis. “De meesten van ons hadden nog nooit gevlogen. Fantastisch. En we zaten in Engeland in een super de luxe hotel, dat hadden we helemáál nog niet meegemaakt. We wisten dat we amper een kans maakten, in Zwolle hadden we eerder al met 5-1 van ze verloren. Keihard speelden ze, het heeft me nog twee gekneusde ribben opgeleverd.”
Maar het duel in Londen verliep anders. Nederland was al uitgeschakeld en Engeland geplaatst. En hoewel er dus niets meer op het spel stond, wilde Oranje zich revancheren. Dat lukte redelijk, want het werd 2-2. “Ik weet niet zoveel meer van die wedstrijd. Maar fanatiek waren we wél, ik ook. En het heeft me nog wat opgeleverd.”
In het Londense hotel waar de spelers verbleven, was Kruitbosch voor de wedstrijd een Scheveningse visboer tegen het lijf gelopen. “Die verveelde zich en hoorde dat we een dag later moesten voetballen. Nou, die wilde wel een wedstrijdje zien. Ik speelde goed, dat weet ik nog. Komt die visboer na afloop op me af , vraag ‘íe of ik misschien voor een andere club wil komen spelen. Hij bleek van Scheveningen Hollandsport en was wel van me gecharmeerd.”
Dankzij zijn optreden in Londen verdiende Kruitbosch dus, totaal onverwacht , een transfer naar de befaamde fusieclub van Houtrust. Toch was dat uiteindelijk niet het grootste plezier dat hij uit zijn wedstrijden in het Oranje haalde, zegt Kruitbosch. “Voor je land spelen, dat is toch apart hé. Daar ben ik nog steeds wel trots op. Ik heb het er niet dagelijks meer met mensen over, maar vergeten doe ik het niet. Nooit!”
Drie seizoenen 1e divisie bij SHS
Jan Kruitbosch (bij de start als prof toch al 27) speelde in een periode bij de populaire cultclub SHS dat er niet al te veel geld in kas was en de resultaten waren navenant. Toen hij kwam werden 15 spelers niet verlengd en werden er maar liefst 20 nieuwe aangetrokken, waaronder veel amateurs zoals Jan en zijn 22 jarige broer Rinus, die overkwam van Olympia, na eerder bij Gouda begonnen te zijn. Rinus redde het niet, wegens een hardnekkige blessure, al scoorde hij in de vriendschappelijke eerste wedstrijd tegen ADO het openingsdoelpunt, met als eindstand 4-4. Na 1 jaar stopte hij bij SHS om gezondheidsredenen. Jan had een moeilijk eerste jaar, maar wist zich vast in de ploeg te knokken. Hij was gehaald als robuuste verdediger, de linksback van het Nederlands Amateurelftal. Maar hij zou ook regelmatig als rechtsback en stopper spelen en soms zelfs als rechtsbuiten of spits.
Jan stelt dat hij bij SHS voor die tijd goed betaald werd. Voor een gewonnen wedstrijd kreeg je 150 gulden en daar keerde hij graag het hele veld voor om, want hij verdiende bij zijn vader 35 gulden per week. Gouda kreeg voor hem 6000 gulden van Kroesemeijer, de geldschieter van Scheveningen Holland Sport. Aldus Jan.
SHS stond de drie seizoenen dat Jan er speelde onder leiding van de jonge Oostenrijkse trainer Ludwig Veg, de opvolger van zijn landgenoot Franz Fuchs. In het eerste seizoen beschikte men ook weer over de gelouterde keeper Wim Landman, die wegens “matchfixing” een jaar geschorst geweest was. In dat eerste seizoen eindigde SHS net boven de streep als 14e met 26 punten uit 34 wedstrijden.
Een seizoen later werden na die competitie de twee 1e divisies samengevoegd tot 1. Daarin was plek voor de eerste 6 teams van beide 1e divisies en één nummer 7. SHS werd 7e met 40 punten uit 34 wedstrijden en moest derhalve een beslissingswedstrijd spelen tegen de andere nummer 7, SVV uit Schiedam. Jan vertelde dat de trainer zijn mannen had opgejut er flink tegen aan te gaan, maar tegen Jan had hij gezegd het rustig aan te doen, omdat Jan altijd al op het scherpst van de snede speelde en hij wilde wel graag met 11 man eindigen. Op zondag 17 juni 1962 werd de beslissingswedstrijd aan de Brasserskade bij DHC gespeeld voor 16.000 toeschouwers. Na een meer enerverende dan goede wedstrijd wist SHS door doelpunten van Roel Timmer en topscorer Jan de Kleyn met 2-0 te winnen en plaatsten zij zich voor de nieuwe 1e divisie. Na afloop was het flink feest met de spelers en de voorzitter van de betaalde tak, Frits Petersen, de algemeen voorzitter De Bruyn en leider Roozeboom.
In het seizoen 1962-1963 werd SHS 11e met 26 punten uit 30 wedstrijden.
Dat was het laatste seizoen voor Jan, die vertelde er financieel niet uit gekomen te zijn met de club. Nieuwe trainer Dennis Neville wilde dat Jan driemaal per week kwam trainen, in plaats van de twee keer onder Veg. Maar Jan kon thuis op de zaak tijdens die drie trainingen veel meer verdienen dan SHS bood en hij had het na drie jaar ook wel een beetje gezien.
Jan keerde als amateur terug naar zijn oude liefde, de SV Gouda.
Jan in Sport Mozaiek over zijn tijd bij SHS
In een pagina groot interview in het Goudse Sport Mozaiek uit 1966 (vreemd genoeg zijn de afleveringen van dit blad ongedateerd), vertelt Jan ook een aantal zaken aan verslaggever Hans de Bruijn over zijn tijd bij SHS.
“Jan Kruitbosch geen goede voetballer? Dat kan, maar hij is in elk geval een uitgekookte speler. Dat bevestigt hij. “Toen ik bij Holland Sport voetbalde heb ik uitgebuit wat er uit te buiten viel. Echt, ik heb aan die periode een mooi centje verdiend. ” Behalve de onder de tafel doorgeschoven aankoopsom (naar schatting fl. 5000,–) inde de Gouwenaar jaarlijks een netto bedrag van ongeveer zevenduizend gulden. “Harde Jan” zoals de Hagenaars hem noemden , had bij Holland Sport bovendien geen gebrek aan voetbal plezier. “Ik heb daar mijn hoogtepunt in mijn loopbaan bereikt” concludeert Gouda’s halfspeler weloverwogen. Dat komt ook, omdat ik destijds heel goede voetballers naast me had lopen. Je trekt je onbetwist aan hen op.”
Over de wedstrijd tegen Enschedese Boys met Abe Lenstra. “Als ik het eerlijk moet zeggen, ik ben geen betrouwbare speler. Eén of twee fouten maak ik bijna elke wedstrijd.” Kruitbosch zal één fout nooit vergeten. Het gebeurde in de belangrijke wedstrijd Holland Sport – Enschedese boys. Trainer Ludwig Veg had zijn stevige middenvelder ingeprent geen tel van de zijde van Abe Lenstra te wijken. Dat gebeurde ook niet. “Al in de eerste minuut had ik door dat Abe schrok van mijn tackles. Ik dacht, dat is gefikst Jan. En inderdaad, meer dan 89 minuten kwam Lenstra nauwelijks aan de bal. Toen, in de laatste seconden van dec wedstrijd kwam mijn tegenstander in actie. Twee, drie schijnbewegingen , onmiddellijk gevolgd door een keihard schot. Het betekende een doelpunt. Holland Sport kon fluiten naar de premie van 200 gulden.” Kruitbosch: “Op zulke momenten begrijp je pas, dat je nog een kleine jongen in de voetbalsport bent.”
Voetbalnadagen bij SV Gouda
Jan stond dus weer aan de aftrap bij Gouda in het seizoen 1963-1964. Gouda was daarvoor gedegradeerd uit de 1e klasse en Jan moest derhalve als dertiger starten in de 2e klasse. Gouda bleek dat seizoen een subtopper, 4e met 27 punten uit 22 wedstrijden. Een seizoen later werd wel de titel in 2A behaald met 33 punten uit 22 wedstrijden en een doelsaldo van 39-15. Zo was de verdediging, met o.a. de geroutineerden Jan Kruitbosch, Arie de Vries en Fred de Gruijl achterin, weer eens erg belangrijk. Gouda eindigde 3 punten boven “aartsvijand” Quick Den Haag. De titel werd binnengesleept in Wassenaar door een gelijkspel bij Blauw-Zwart, waarbij de naar voren gekomen Jan Kruitbosch in de absolute slotfase een harde lage vrije trap zodanig van richting wist te veranderen dat het de gelijkmaker werd. Gouda kampioen!
Het jaar er op nestelde Gouda zich weer keurig boven de middenmoot van de 1e klas en hield nog jaren deze hoogste klasse indeling vast. In 1966 gaf Jan aan het kort bestaande Goudse sportweekblad SM (Sport Mozaiek; losse nummers 38 cent) een pagina groot interview aan Hans de Bruijn. Jan was toch weer opgeroepen voor Gouda 1, ondanks zijn leeftijd (inmiddels 33) in combinatie met het feit dat hij door de eigen zaak maar 1x per week wilde trainen. Op dat moment speelt hij al 16 seizoenen in een standaard elftal. aan het begin van het seizoen had Jan bedankt voor het eerste elftal. “Ik ben eigen baas. Elke avond dat ik dus niet werk kost me geld.” Een paar weken na de start deed Gouda toch weer een beroep op hem. “Voetballen doe ik voor mijn liefhebberij. Het verzoek weigeren kon ik dus niet.” Oefenmeester Jacques Heijster, gestart aan zijn tweede loopbaan bij Gouda oordeelt: Hij is geen klassespeler. Dat geef ik toe. Maar hij is wel nuttig. Kruitbosch is namelijk een geboren teamspeler. Door zijn geweldige inzet kan hij hij het spel van een hele ploeg beinvloeden. Zijn enthousiasme is soms wel eens te groot. Dat tracht Gouda te voorkomen. Hij wordt afgeremd. Tot nu toe heeft dat geen enkel probleem opgeleverd.” Over het huidige seizoen. “Bijna alle ploegen in deze afdeling zijn even sterk. Er is nauwelijks verschil. Toch wordt Gouda kampioen. Onze verdediging is namelijk zeer geroutineerd . Dit moet mijns inziens de doorslag kunnen geven.
Gouda eindigde in het seizoen 1966-1967 op de 5e plaats met 24 punten uit 21 wedstrijden en had met 20 tegendoelpunten de gedeelde beste verdediging. Kampioen werd Unitas met 28 punten uit 22 wedstrijden en de nummer 4 had 1 punt minder. Had Gouda de niet meer gespeelde wedstrijd in winst omgezet, dan was het ook op 1 punt geeindigd en dus had Jan gelijk met zijn voorspelling dat er weinig krachtsverschil was en de ploegen dus aan elkaar gewaagd waren. Maar die afdelingstitel kwam er dus toch niet.
Jan bouwde daarna af in het derde en kon zo nog wel eens een geintje uithalen, zoals tegen Quick, de kakkersclub, waar Jan bekakt tegen een jongeman zei, die hem voorbij snelde, “Hé, hé, waar gaat dat heen? ” Waarop de jongeman verbaasd stopte om te merken dat Jan er met zijn bal vandoor ging.
Na het voetbal….
Jan heeft na zijn actieve loopbaan nog veel gedaan voor de SV Gouda. Zo was hij voorzitter (2x), elftalleider, scheidsrechter, commissielid en sponsor. Tevens was hij de gangmaker van de Clubbladloterij waardoor veel zaken voor de club betaald konden worden en heeft hij tot het laatst getracht een papieren clubblad, het “Officieel Orgaan” in stand te houden, tot 2012, toen het digitale tijdperk het definitief overnam. Het is dan ook niet vreemd dat Jan is benoemd tot erelid van de SV Gouda.
Ook buiten het voetbal liet hij in het Goudse regelmatig van zich horen en in 1989 was hij zelfs Prins Carnaval, Floris de XIV, , o.a. als standbeen in het voetbal.
Bronnen:
– In een open landauwer door de binnenstad; SV Gouda 1906-2006
– Officieel Orgaan SV Gouda
– Amateurs in Oranje (ISBN 9789080994218)
– Oud Goudse Voetballers bijeen (24 juni 2009); artikel GoudaSportstad
– Archief SV Gouda
– Archief H. Sanders
– Diverse dagbladen via Delpher
- Artikel Hans de Bruijn in SM (Sport Mozaiek) 1966
- artikel Oorlog in de kleedkamer van Pieter van der Laan (AD 21 maart 2013)
Mooi, vooral ook die foto van Jan en Abe Lenstra.